အါနှၢ်အနှၣ်တက့ၢ်
ဖဲ ၁၉၁၅ နံၣ် လါအီးကထိဘၢၣ်အပူၤ‚ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးတၢတဘျီအခါ‚ အီးစ်၀ီခၠဲဘၢၣ် လဲၤတုၤဆူ ဇနငအသကည ဃၠာစယ ပှၤသုးဖိတၢ်မၤလိလီၢ်ခၢၣ်သး‚ တယံၤဘၣ်ဒီး ဃၠငမသယ နါပစအ ဒ် ှ့ဃဗ တၢ်မၢဖိသရၠာစးၣ် (ခ့ၠစူၠငည) တဂၤအသိးနှၣ်လီၤႉ ဖဲအ၀ဲဘိးဘၣ် သ့ၣ်ညါ ကမၤ၀ဲနၤတၢ်ဘါအခါ‚ ပှၤအဂၤ ၄၀၀ ဘ့ၣ်လီၤကွံာ် ှ့ဃဗ အဒဲဖးဒိၣ် တဖျၢၣ် ဒ််သိးကဟဲကနၣ် အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ လၢအမ့ၢ်‚ ‘‘တၢ်ဂ့ၤမနုၤအိၣ်လၢ တၢ်ထုကဖၣ်ပူၤလဲၣ်ႉ’’
လၢခံဖဲအ၀ဲကတိၤသကိးတၢ် ဒီးပှၤလၢအဃု ကစၢ်ယွၤ လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအကျါ တဂၤဘၣ်တဂၤအခါ အ၀ဲညီနုၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ လူၤကၣ် ၁၁း၁၃‚ ‘‘မၤသးဒ်နၣ်ဒီး သု၀ဲဒၣ် လၢအမ့ၢ်ပှၤအအၢအသီနှၣ်‚ သုမ့ၢ်သ့ၣ်ညါ ဟ့ၣ်သုဖိသုလံၤ လၢတၢ်ဟ့ၣ်အဂ့ၤဒီး‚ သုပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ် နှၣ် ကဟ့ၣ် ပှၤလၢအဃ့တၢ်လၢအီၤတဖၣ် လၢသးစီဆှံနှၣ် အါနှၢ်အနှၣ်တက့ၢ်ဆံးဒိၣ်လဲၣ်’’ နှၣ်လီၤႉ
တၢ်ဟ့ၣ်ကလီ လၢယွၤဟ့ၣ်ပှၤခီဖျိအဖိခွါ‚ ယ့ၣ်။းခရၠာစးံာ်‚ နှၣ်မ့ၢ်၀ဲ တၢ်ပျၢ်တၢ်ကမၣ်‚ တၢ်မုၢ်လၢ်‚ ဒီးအတၢ်အိၣ်ဒီးပှၤခီဖျိသးစီဆှံနှၣ်လီၤႉ…
တၢ်အဲၣ်ဖးဒိၣ်
အပူၤကွံာ်စှၤသီန့ၣ် ပက့ၤကိးပလံၤဖိမီရၠာစးံၣ်ယၣ် ဆူပဟံၣ်လီၤႉ အ၀ဲအသးအိၣ်ဒၣ်ထဲ ခံဆံခံလါဖိ‚ ဒီးတၢ်အံၤမ့ၢ်၀ဲအဆိကတၢၢ်တဘျီ လၢအ၀ဲၢ်တဖၣ် တပာ်ဃုာ်ဒီးအီၤ ဘၣ်လီၤႉ ပဟ့ၣ်အီၤတၢ်အဲၣ်အါအါ‚ ပကွၢ်ထွဲအီၤ ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်‚ ဒီးပမၤလိာ်ကွဲတၢ် လၢအ၀ဲအဲၣ်ဒိးမၤ၀ဲတဖၣ်နှၣ်လီၤႉ လၢခံတနံၤပက့ၤဆှၢက့ၤအီၤ ဆူအဟံၣ်၀ံၤ‚ ပဆၢဂ့ၤဆၢ၀ါသကိးပသး ဒီးပခါထီၣ်ပခီၣ်ခါဆူပဲ့တီ လၢပကက့ၤက့ၤ ဆူဟံၣ်အဂီၢ်လီၤႉ ဖဲနှၣ်လၢတၢ်တသီၣ် တသဲအပူၤ‚ မီရၠာစးံၣ်ယၣ်ဖိနှၣ် တွံၢ်ထီၣ်အထၢၣ်ဖိဒီးပိာ်ထီၣ်ပခံနှၣ်လီၤႉ
တၢ်ဂ့ၢ်ဖိအံၤအိၣ်စဲထီ လၢယသးပူၤလီၤႉ သိးဃး၀ဲ ဒၣ်ဖၢၣ် (တၢ်ကံးယာ်ကပုာ်လၢ ပှၤဘိၣ်ဘံဖိသၣ်အခံ) ဒီး ဒိးထီၣ်၀ဲခီၣ်ဖံး လၢအတဘၣ်အီၤတခိၣ်‚ ဒီး မီရၠာစးံၣ်ယၣ်ဖိ အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသး၀ံၤ၀ဲ လၢကလဲၤပိာ် အဖုဒီးအဖံအခံ လၢခံကဒီးတဘျီ နှၣ်လီၤႉ ဖဲယဆိကမိၣ် ထီၣ် တၢ်အံၤတဘျီလၢ်လၢ် ယနံၤ၀ဲဒၣ်လီၤႉ အ၀ဲအသး ဆူၣ် လၢကပိာ်ကဒီးပခံနှၣ်လီၤႉ
အ၀ဲတဲထီၣ်၀ဲတသ့ဘၣ်ဆၣ်‚ သ့ၣ်ညါ၀ဲ လၢပအဲၣ်အီၤ ဒီးပပာ်လုၢ်ပာ်ပရၤအီၤနှၣ်လီၤႉ ပတၢ်အဲၣ် မီရၠာစးံၣ်ယၣ်ဖိအံၤ လီၤဂာ်ဒ်ယွၤအတၢ်အဲၣ် လၢပဂီၢ်နှၣ်လီၤႉ ‘‘ကွၢ်တက့ၢ် ပၢ်ဟ့ၣ်လံပှၤ လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ် လၢတၢ်ကကိးပှၤ…
တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢအအါထီၣ်ဂီၢ်ထီၣ်
ရၠာစးှဲၣ်လံၣ်ကမၢကမၣ်၀ဲ ဖဲထုးထီၣ် ကိၣ်ပံၢ်စၣ်လၢကဟ့ၣ်လီၤ၀ဲအခါနှၣ်လီၤႉ အ၀ဲဆိကမိၣ် လၢကလဲၤတုၤလၢဟံၣ်တဖျၢၣ်‚ ဘၣ်ဆၣ် တခီအ၀ဲလဲၤတုၤ လၢတၢ်ဘါယွၤသရၠာစးိာ် တဖျၢၣ်နှၣ်လီၤႉ လၢတၢ်သးဒ့ဒီအပူၤ ဖဲအ၀ဲစိာ်ဃာ်အပံၢ်စၣ် လၢအထၢၣ်ပူၤအခါ‚ ထံၣ်လိာ်ဘၣ်အသးဒီး တၢ်အိၣ်ဖိှၣ်သရၠာစးၣ်နှၣ်လီၤႉ
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၠာစးၣ်အံၤသံကွၢ်အီၤ ယတၢ်အိၣ်မူ လၢနဂီၢ် ကီ၀ဲတစဲး တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါႉ ရၠာစးှဲၣ်လံၣ် အၢၣ်လီၤ၀ဲ လၢတၢ်အံၤမ့ၢ်လီၤႉ ၀ံၤဒီး‚ အ၀ဲဟဲစိာ်ထီၣ်၀ဲ ပှၤထၢတၢ်မၤ ဘူၣ် လီခီခံဘ့ၣ် လၢအပှဲၤ၀ဲဒီးတၢ်မၤဘူၣ်တဖၣ်‚ ဒီးလူလီၤ၀ဲ စ့ဒီလၣ် ၇၅၀ ဆူရၠာစးှဲၣ်လံၣ်အထၢၣ်ပူၤနှၣ်လီၤႉ လၢရၠာစးှဲၣ်လံၣ် တသ့ၣ်ညါအပူၤ‚ သရၠာစးၣ်အံၤမၢနှၢ်ပံၢ်စၣ်ကျးအံၤ လၢ အကဆှၢလီၤ အပှၤနီၣ်သိလ့ၣ်ဖိတဂၤ လၢအဃံးအစ့ၤ ကတၢၢ်လီၤႉ ရၠာစးှဲၣ်လံၣ် ကမၢကမၣ်ဘၣ်မး အသးနှၣ်လီၤႉ အခဲအံၤ အ၀ဲအိၣ်ဒီးစ့လၢကဟ့ၣ် ဘ့ၣ်လ် တနီၤအဂီၢ် နှၣ်လီၤႉ
ဖဲပှၤခရၠာစးံာ်ဖိအဆိကတၢၢ် လၢ၀့ၢ်ယ့ှူၤ့ှှလ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်အခါ ပှၤလၢအလဲၤဃ့ၢ် မၤစၢၤအ၀ဲသ့ၣ်နှၣ် မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖှိၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ် အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲ အိၣ်ဒီးတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်‚ ပှၤမၤက့းဒနံဖိတဖၣ် ဆိကမိၣ်၀ဲတၢ်အံၤလၢအမ့ၢ်…
တၢ်ဟ့ၣ်အဂ့ၤကတၢၢ်ကမ့ၢ်မနူၤလဲၣ်
ယ၀ၤမၤဘၣ်၀ဲ အနံၤအိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤအမုၢ်နံၤနှၣ်လီၤႉ ယဆိကမိၣ်ထီၣ် တၢ်အဂ့ၤ ကတၢၢ် လၢယကမၤတၢ် လၢအ၀ဲအနံၤအိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤအဂီၢ်လီၤႉ ယတဲသကိးတၢ်ဒီး ယဖိတဖၣ် ဒ်သိးပကမၤဘၣ်တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢအပၢ်အဂီၢ်‚ ဒီးဒ်သိး အ၀ဲသ့ၣ်ကမၤစၢၤ၀ဲယၤအဂီၢ်နှၣ်လီၤႉ ယသးအိၣ်လၢတၢ်အံၤကပာ်ဖျါထီၣ် ယ၀ၤတဂၤအံၤ မ့ၢ်ပှၤလုၢ်ဒိၣ်ပရၤဒိၣ်တဂၤ လၢပဟံၣ်အဂီၢ်‚ ဒီးနံၣ် လၢကဟဲ ခါဆူညါ အတၢ်ကါဒိၣ်နှၣ်လီၤႉ ယအဲၣ်ဒိးလၢပတၢ်ဟ့ၣ်အံၤ ကမ့ၢ်၀ဲ တၢ်အကါဒိၣ် လၢအ၀ဲပၢၤဃာ်၀ဲ လၢအတၢ်အိၣ် မူအပူၤ နှၣ်လီၤႉ
စီၤပၤစီၤရၠာစးှလိၤမိၤ အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ် ကစၢ်ယွၤ တၢ်ဟ့ၣ် တခါ လၢအဒိၣ်နှၢ်အါနှၢ်ဒံး ‘အနံၤအိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤဖးဒိၣ်’ တခါ နှၣ်လီၤႉ အ၀ဲမုၢ်လၢ်၀ဲ လၢတၢ်လုၢ်ဟံၣ် လၢကဘၣ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်အံၤ က့ကၢး၀ဲဘၣ်၀ဲလၢကစၢ်ယွၤ ကဟဲအိၣ်အဂီၢ်နှၣ်လီၤႉ ဒ်သိးကမၤနှၢ်၀ဲတၢ်ပိးတၢ်လီ လၢအလိၣ်ဘၣ်၀ဲတဖၣ်အဂီၢ် အ၀ဲကွဲးလီၤလံာ်ဆူ စိၢ်အစီၤပၤဃူရၠာစးၣ်အအိၣ်လီၤႉ လၢလံာ်အံၤအပူၤအ၀ဲပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲ ဟံၣ်လၢယသူၣ်နှၣ်မ့ၢ်အဒိၣ်လီၤႉ ‘‘အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ ယွၤပကစၢ်ဒိၣ်၀ဲ လၢကစၢ်ခဲလၢာ် အဖီခိၣ် လီၤ’’ (၂ ကွဲး ၂း၅) ႉ အ၀ဲသ့ၣ်ညါအၢၣ်လီၤ၀ဲလၢ တၢ်အဒိၣ်အထီဒီးတၢ်ဂ့ၤတၢ်၀ါလၢအိၣ် ဒီးယွၤနှၣ်အါနှၢ်ဒိၣ်နှၢ်ဒံး…
ဟီၣ်ခိၣ်လၢအဂ့ၤတဘ့ၣ်
ဖဲ ၁၉၆၈ န့ၣ်‚ ဖဲလဲၤတရၠာစးံးလါအခါ အပိၣ်လိၣ် ၈ ၠျအမသညၠကအ ဘ့လ်အဲဒၢၣ် တဲဖျါထီၣ်လါတဘ့ၣ်အံၤအမဲာ်သၣ် လၢအ၀ဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်၀ဲဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်နှၣ်လီၤႉအ၀ဲကိးတၢ်အံၤလၢ ‘‘မူထံးလၢလီၤဘၣ်ယိၣ်ႉႉႉတၢ်လီၢ်တခါလၢဖျါတဃံတလၤ‚ တဂ့ၤတ၀ါႉ’’ ဖဲနှၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တဂၤဘၣ်တဂၤ ဖးန့ၢ် ဖဲ ၁ မိၤ၁း၁-၁၀ ဆူ ပှၤလၢအကွၢ်စူၣ် အ၀ဲသ့ၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လိၤနှၣ်လီၤႉ ဖဲဖရၠာစးဲးဘိမဲ ဖးအဆၢဖိ ၁၀‚ ‘‘ယွၤထံၣ်၀ဲလၢအဂ့ၤလီၤ‚’’ ဒီး အ၀ဲမၤကတၢၢ်၀ဲလၢ‚ ‘‘မ်ယွၤဆိၣ်ဂ့ၤသုကိးဂၤဒဲး‚ ပှၤလၢအအိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်လၢအဂ့ၤတဘ့ၣ်အံၤအပူၤကိးဂၤဒဲးတက့ၢ်’’ န့ၣ်လီၤႉ
လံာ်စီဆှံအဆၢဖးဒိၣ် အဆိကတၢၢ်တဆၢ မၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ၀ဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခံခါလီၤႉ
တၢ်ဘၣ်တ့မ့ၢ်၀ဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤလီၤႉ လံာ်ကျိၤ‚ ‘‘ဒီးယွၤစံး၀ဲဒၣ်ႉႉႉ’’ ပၢၤဃာ်တၢ်အထီၣ်အလီၤ ဒီတဆၢညါ နှၣ်လီၤႉ ဟီၣ်ခိၣ်လီၤဘီလီၤမုၢ်ဒီတဘ့ၣ် လၢပအိၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့လီၤႉ တၢ်လၢအလူၤပိာ်ထွဲထီၣ် အသး လၢလံာ်စီဆှံပူၤလၢခံတဖၣ် မၤဂၢၢ်မၤကျၢၤထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ ၁ မိၤရၠာစးရအပူၤနှၣ်လီၤႉ ယွၤအိၣ်၀ဲ လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ကိးယုၢ်ဒဲး အလီၢ်ခံနှၣ်လီၤႉ
တၢ်ဘၣ်တ့နှၣ်ဂ့ၤ၀ဲလီၤႉ လံာ်ကျိၤအဂၤတခါ‚ သီၣ်ထီၣ်၀ဲကဖီလီဒ်ဒၢလွဲအသိး‚ လၢအဆၢဖးဒိၣ်ဒီတပတီၢ်ညါနှၣ်လီၤႉ ‘‘ယွၤထံၣ်၀ဲ…